TIN TỨC
Aptomat 3 pha là gì? Giải mã từ A-Z
Aptomat 3 pha là thiết bị bảo vệ quan trọng trong hệ thống điện 3 pha, có khả năng tự động ngắt mạch khi xảy ra sự cố như quá tải, ngắn mạch hoặc rò rỉ điện. Với cơ chế hoạt động thông minh và độ tin cậy cao, aptomat 3 pha giúp đảm bảo an toàn cho thiết bị điện cũng như con người, đồng thời duy trì sự ổn định trong truyền tải và phân phối điện năng. Để hiểu rõ hơn về cấu tạo, nguyên lý hoạt động của Aptomat 3 pha. Hãy cùng VN Đại Phong tìm hiểu qua bài viết dưới đây bạn nhé!
Aptomat 3 pha là gì?
Aptomat 3 pha, thường được gọi là CB 3 pha (Circuit Breaker 3 phase) hay MCCB (Molded Case Circuit Breaker) cho các dòng lớn, là một thiết bị đóng cắt tự động có vai trò bảo vệ mạch điện 3 pha và các thiết bị điện sử dụng nguồn điện 3 pha khỏi các sự cố như quá tải, ngắn mạch. Về cơ bản, Aptomat 3 Pha Là Gì? Đó là một “người lính gác” mẫn cán, tự động ngắt mạch khi phát hiện dòng điện vượt quá giá trị định mức hoặc có sự cố chạm chập, đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống.
Khác với aptomat 1 pha thường dùng cho mạng điện gia đình với các thiết bị công suất nhỏ, aptomat 3 pha được thiết kế để làm việc với nguồn điện 3 pha (thường là 380V ở Việt Nam), chuyên dụng cho các động cơ công suất lớn, hệ thống điện nhà xưởng, tòa nhà, và các ứng dụng công nghiệp.
Cấu tạo chi tiết của Aptomat 3 pha
Để hiểu rõ hơn aptomat 3 pha là gì, chúng ta cần tìm hiểu về cấu tạo của nó. Một aptomat 3 pha điển hình thường bao gồm các bộ phận chính sau:
| Bộ phận chính | Công dụng |
| Vỏ Aptomat | Thường được làm từ nhựa chịu nhiệt, chống cháy (như Bakelite hoặc nhựa tổng hợp cứng) để cách điện và bảo vệ các bộ phận bên trong. |
| Tiếp điểm | Bao gồm hệ thống tiếp điểm chính và hồ quang. Khi aptomat đóng, tiếp điểm hồ quang đóng trước, tiếp điểm chính đóng sau. Khi ngắt, ngược lại, tiếp điểm chính mở trước, tiếp điểm hồ quang mở sau. Điều này giúp bảo vệ tiếp điểm chính khỏi bị hồ quang làm hư hỏng. |
| Cơ cấu truyền động cắt | Là hệ thống cơ khí để đóng/cắt aptomat, có thể thao tác bằng tay hoặc tự động. |
| Móc bảo vệ | Đây là “trái tim” của aptomat, có nhiệm vụ phát hiện sự cố. Có hai loại móc bảo vệ chính:
|
| Buồng dập hồ quang | Khi aptomat ngắt mạch, đặc biệt là dòng lớn, hồ quang điện sẽ xuất hiện. Buồng dập hồ quang có nhiệm vụ chia nhỏ và làm nguội hồ quang, giúp dập tắt nó nhanh chóng, tránh gây hư hỏng thiết bị và cháy nổ. |
| Nút nhấn và cần gạt | Dùng để thao tác đóng/ngắt aptomat bằng tay hoặc reset sau khi sự cố đã được khắc phục. |
Ông Trần Văn Hưng, kỹ sư trưởng tại một nhà máy sản xuất lớn, chia sẻ: “Việc hiểu rõ cấu tạo của aptomat 3 pha giúp chúng tôi rất nhiều trong việc lựa chọn, lắp đặt và bảo trì. Đặc biệt, buồng dập hồ quang và cơ cấu cắt là hai yếu tố quyết định đến độ bền và độ tin cậy của thiết bị.”
Nguyên lý hoạt động của Aptomat 3 pha
Nguyên lý hoạt động của aptomat 3 pha dựa trên việc phát hiện sự thay đổi bất thường của dòng điện trong mạch.
- Trạng thái hoạt động bình thường: Aptomat đang ở vị trí ON (đóng), dòng điện chạy qua các tiếp điểm chính, cung cấp cho tải.
- Khi xảy ra quá tải: Dòng điện qua mạch tăng cao hơn giá trị định mức nhưng chưa đến mức ngắn mạch, ví dụ như khi một động cơ 3 pha bị kẹt hoặc phải làm việc quá công suất thiết kế. Lúc này, phần tử bảo vệ quá tải (thường là rơ le nhiệt với thanh lưỡng kim) sẽ bị đốt nóng. Khi nhiệt độ đạt đến một ngưỡng nhất định, thanh lưỡng kim sẽ cong lại, tác động vào cơ cấu nhả, làm aptomat tự động nhảy về vị trí OFF (ngắt), bảo vệ thiết bị và dây dẫn khỏi hư hỏng do nhiệt.
- Khi xảy ra ngắn mạch (chạm chập): Dòng điện tăng vọt lên gấp nhiều lần dòng định mức trong thời gian cực ngắn. Phần tử bảo vệ ngắn mạch (thường là rơ le điện từ) sẽ phản ứng tức thì. Lực điện từ mạnh sinh ra sẽ hút lõi sắt, tác động vào cơ cấu nhả, làm aptomat ngắt mạch ngay lập tức. Quá trình này diễn ra rất nhanh để hạn chế tối đa thiệt hại.
- Bảo vệ dòng rò (đối với loại có chức năng chống rò – RCBO/RCCB 3 pha): Aptomat loại này có thêm bộ phận phát hiện sự chênh lệch dòng điện giữa dây pha và dây trung tính (hoặc giữa các dây pha). Nếu có dòng rò xuống đất (ví dụ do người chạm vào vỏ thiết bị bị rò điện), aptomat sẽ ngắt mạch, bảo vệ an toàn tính mạng con người.
Vậy, điểm mấu chốt của aptomat 3 pha là gì trong nguyên lý hoạt động? Đó chính là khả năng “cảm nhận” và “phản ứng” kịp thời trước các mối nguy hiểm về điện.
Lợi ích từ Aptomat 3 pha mang lại?
Việc sử dụng aptomat 3 pha mang lại nhiều lợi ích thiết thực, đặc biệt trong các hệ thống điện công nghiệp và các tòa nhà lớn:
- Bảo vệ thiết bị điện: Đây là chức năng quan trọng nhất. Aptomat 3 pha giúp ngăn ngừa hư hỏng cho động cơ điện, máy biến áp, máy móc sản xuất và các thiết bị đắt tiền khác do quá tải hoặc ngắn mạch.
- Đảm bảo an toàn cho con người: Ngăn chặn nguy cơ điện giật do dòng rò (với loại có chống rò), giảm thiểu rủi ro cháy nổ do sự cố điện.
- Tăng độ tin cậy và ổn định của hệ thống điện: Giúp cô lập vùng bị sự cố, tránh ảnh hưởng lan rộng ra toàn bộ hệ thống.
- Dễ dàng vận hành và bảo trì: Việc đóng ngắt mạch trở nên đơn giản, và khi có sự cố, dễ dàng xác định và khắc phục.
- Tuân thủ tiêu chuẩn an toàn điện: Sử dụng aptomat là yêu cầu bắt buộc trong hầu hết các quy chuẩn, tiêu chuẩn về an toàn điện.
Phân loại Aptomat 3 pha phổ biến trên thị trường
Trên thị trường hiện nay, có nhiều cách để phân loại aptomat 3 pha. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến, giúp bạn hiểu rõ hơn aptomat 3 pha là gì và có những loại nào:
Theo chức năng bảo vệ
- MCB 3 pha (Miniature Circuit Breaker): Aptomat dạng tép, dòng định mức và dòng cắt thường nhỏ, dùng cho các tải phụ hoặc phân nhánh nhỏ trong hệ thống 3 pha.
- MCCB 3 pha (Molded Case Circuit Breaker): Aptomat dạng khối, dòng định mức và dòng cắt lớn hơn MCB, thường dùng làm aptomat tổng cho tủ phân phối hoặc bảo vệ các động cơ lớn. Đây là loại phổ biến nhất khi nói đến aptomat 3 pha.
- RCCB 3 pha (Residual Current Circuit Breaker): Aptomat chống dòng rò, chỉ có chức năng bảo vệ chống rò, cần kết hợp với MCB/MCCB để bảo vệ quá tải và ngắn mạch.
- RCBO 3 pha (Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection): Aptomat kết hợp cả chức năng chống dòng rò, bảo vệ quá tải và ngắn mạch.
- ACB (Air Circuit Breaker): Máy cắt không khí, dùng cho dòng điện cực lớn, thường là aptomat tổng cho toàn bộ nhà máy hoặc trạm biến áp.
Theo số cực (poles)
- Aptomat 3P (3 cực): Chỉ bảo vệ cho 3 dây pha.
- Aptomat 4P (4 cực): Bảo vệ cho 3 dây pha và dây trung tính.
Theo dòng cắt ngắn mạch (Icu)
Đây là khả năng chịu đựng dòng điện lớn nhất khi xảy ra ngắn mạch mà aptomat vẫn có thể cắt thành công. Ví dụ: 10kA, 18kA, 25kA, 36kA, 50kA,…
Theo khả năng điều chỉnh dòng định mức
- Loại cố định (Fixed type): Dòng định mức không điều chỉnh được.
- Loại có thể điều chỉnh (Adjustable type): Cho phép điều chỉnh dòng định mức trong một phạm vi nhất định.
Các thương hiệu sản xuất aptomat 3 pha uy tín trên thị trường có thể kể đến như Schneider Electric, ABB, Siemens, Mitsubishi Electric, LS, Panasonic… Việc lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu này, cùng với các vật tư điện chất lượng khác như dây cáp điện CADIVI, THIBIDI, sẽ đảm bảo độ tin cậy cho hệ thống.
Hướng dẫn cách chọn Aptomat 3 pha phù hợp và an toàn
Để lựa chọn aptomat 3 pha đảm bảo an toàn và hiệu quả cho hệ thống điện, bạn cần lưu ý các tiêu chí sau:
-
Xác định công suất tải: Tính toán tổng công suất các thiết bị sử dụng để chọn aptomat có dòng định mức phù hợp, tránh tình trạng quá tải.
-
Chọn dòng cắt (Icu) thích hợp: Dựa vào khả năng chịu ngắn mạch của hệ thống để chọn aptomat có dòng cắt đủ lớn, đảm bảo an toàn khi xảy ra sự cố.
-
Kiểm tra điện áp định mức: Đảm bảo aptomat 3 pha phù hợp với mức điện áp lưới điện (thường là 380V).
-
Lựa chọn thương hiệu uy tín: Ưu tiên các thương hiệu như Schneider, LS, Mitsubishi, Panasonic… để đảm bảo chất lượng và độ bền.
-
Xem xét môi trường lắp đặt: Nếu môi trường có độ ẩm cao hoặc nhiều bụi, nên chọn aptomat có khả năng chống ẩm, chống bụi tốt.
-
Đáp ứng tiêu chuẩn an toàn: Nên chọn aptomat đạt chuẩn IEC hoặc TCVN để đảm bảo độ tin cậy trong vận hành.
Anh Lê Minh Quang, chủ một xưởng cơ khí, cho biết: “Ban đầu tôi khá lúng túng khi chọn aptomat 3 pha cho dàn máy mới. Sau khi được VN Đại Phong tư vấn kỹ về cách tính dòng, chọn dòng cắt, tôi đã tự tin hơn nhiều. Việc chọn đúng aptomat giúp máy móc hoạt động ổn định, không còn lo nhảy aptomat vô cớ nữa.”
So sánh Aptomat 3 pha và Aptomat 1 pha
Hiểu được sự khác biệt giữa aptomat 3 pha và 1 pha sẽ giúp bạn sử dụng chúng đúng mục đích.
| Đặc điểm | Aptomat 1 pha (CB 1 pha) | Aptomat 3 pha (CB 3 pha) |
|---|---|---|
| Số cực | Thường là 1P (1 cực nóng) hoặc 2P (1 cực nóng, 1 cực nguội) | Thường là 3P (3 cực nóng) hoặc 4P (3 cực nóng, 1 cực nguội) |
| Điện áp | Sử dụng cho lưới điện 1 pha (thường là 220V) | Sử dụng cho lưới điện 3 pha (thường là 380V/400V) |
| Đối tượng | Thiết bị gia dụng công suất nhỏ (đèn, quạt, TV, tủ lạnh…) | Động cơ công suất lớn, máy móc công nghiệp, hệ thống điện tòa nhà |
| Dòng điện | Dòng định mức và dòng cắt thường nhỏ hơn | Dòng định mức và dòng cắt thường lớn hơn |
| Kích thước | Nhỏ gọn hơn | Lớn hơn và cồng kềnh hơn |
| Ứng dụng | Mạng điện gia đình, văn phòng nhỏ | Nhà xưởng, xí nghiệp, tòa nhà thương mại, trạm biến áp |
Một số lưu ý quan trọng khi lắp đặt và sử dụng Aptomat 3 pha
Để Aptomat 3 pha hoạt động hiệu quả và an toàn, cần lưu ý:
- Lắp đặt đúng kỹ thuật: Đấu nối dây đúng pha, siết chặt các đầu cos. Vị trí lắp đặt phải khô ráo, thoáng mát, dễ thao tác.
- Không sử dụng aptomat có dòng định mức quá lớn so với tải: Điều này sẽ làm giảm khả năng bảo vệ, aptomat có thể không nhảy khi có sự cố.
- Không can thiệp vào cấu trúc bên trong aptomat: Việc này có thể làm hỏng thiết bị và gây nguy hiểm.
- Kiểm tra định kỳ: Thường xuyên kiểm tra tình trạng hoạt động, độ nhạy của aptomat bằng nút Test (nếu có). Vệ sinh bụi bẩn bám trên aptomat.
- Thay thế khi hư hỏng: Nếu aptomat bị nứt vỡ, cháy xém hoặc thường xuyên nhảy không rõ nguyên nhân, cần được kiểm tra và thay thế kịp thời.
Bà Nguyễn Thị Mai, quản lý vận hành một tòa nhà văn phòng, nhấn mạnh: “Chúng tôi luôn tuân thủ lịch bảo trì định kỳ cho toàn bộ hệ thống điện, trong đó có việc kiểm tra các aptomat 3 pha tổng. Nhờ vậy mà hệ thống luôn hoạt động ổn định, chưa từng xảy ra sự cố nghiêm trọng nào liên quan đến điện.”
Qua bài viết chi tiết này, VN Đại Phong hy vọng đã giúp bạn hiểu rõ aptomat 3 pha là gì, cũng như cấu tạo, nguyên lý hoạt động, phân loại và cách lựa chọn thiết bị quan trọng này. Aptomat 3 pha không chỉ đơn thuần là một thiết bị đóng cắt, mà còn là người vệ sĩ đáng tin cậy, bảo vệ an toàn cho hệ thống điện, tài sản và con người.
Aptomat 3 pha là thiết bị bảo vệ không thể thiếu trong hệ thống điện công nghiệp và dân dụng, giúp ngăn ngừa nguy cơ chập cháy, quá tải và đảm bảo an toàn vận hành. Nếu bạn đang tìm kiếm aptomat 3 pha chính hãng, chất lượng cao, giá cạnh tranh. Hãy liên hệ ngay với VN Đại Phong qua số Hotline 0935 650 918 để được tư vấn và chọn lựa sản phẩm phù hợp nhất cho công trình của bạn.
Tham khảo nhanh các dòng sản phẩm Aptomat 3 pha đang được bán tại VN Đại Phong:
